"Trzeba w życiu bardzo dużo rzeczy zrobić, żeby po śmierci                                   ze dwie, trzy zostały"

                                                             Andrzej Wajda

Andrzej Witold Wajda (ur. 6 marca 1926 w Suwałkach, zm. 9 października 2016) – polski reżyser filmowy i teatralny, w latach 1989–1991 senator I kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego.

Popularność przyniosły mu filmy inicjujące tzw. polską szkołę filmową: Kanał oraz Popiół i diament, w których dokonywał rozrachunku z czasami II wojny światowej. Dokonał ekranizacji wielu dzieł literackich, jak Popioły, Brzezina, Wesele, Ziemia obiecana, Panny z Wilka i Pan Tadeusz. Współtworzył kino moralnego niepokoju, w którego ramach powstały osadzone w tematyce społecznej, demaskujące patologie systemu komunistycznego w Polsce obrazy: Człowiek z marmuru i jego kontynuacja Człowiek z żelaza, nagrodzona Złotą Palmą w Cannes. Do ostatnich dokonań artysty należą: martyrologiczny film Katyń oraz eksperymentalny Tatarak. Reżyser zainicjował również powstanie istniejącego w latach 1972–1983 Zespołu Filmowego X, Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej utworzonej w 2001 roku oraz autorskiego studia filmowego. Jego działalność teatralna obejmowała wystawianie sztuk w teatrach gdańskich, warszawskich, krakowskich (Z biegiem lat, z biegiem dni...) oraz za granicą.

Twórczość Andrzeja Wajdy nawiązywała do polskiego symbolizmu i romantyzmu, była próbą rozrachunku z mitami polskiej świadomości narodowej. Za zasługi dla rozwoju kinematografii Wajda był wielokrotnie nagradzany, między innymi w 2000 roku otrzymał Nagrodę Akademii Filmowej (Oscara) za całokształt twórczości.
Andrzej Wajda był wielokrotnie nagradzany za swoją twórczość. W 1998 roku został laureatem weneckiego Złotego Lwa za dorobek życia. W 2000 roku za całokształt działalności filmowej został uhonorowany Oscarem. W 2006 roku, również za całokształt twórczości, otrzymał na 56. Międzynarodowym Festiwalu Filmów w Berlinie nagrodę Złotego Niedźwiedzia. W swym dorobku ma także Złotą Palmę (1981), Césara (1982), japońską nagrodę Kyoto (1987) i Europejską Nagrodę Filmową „Felix” (1990). Zafascynowany kulturą japońską, a także pragnąc podziękować za nagrodę Kyoto, Andrzej Wajda przyczynił się do powstania w 1994 roku Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” w Krakowie.

Był doktorem honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie i PWSFTViT. Od 1994 roku należy do honorowych członków francuskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Otrzymał tytuły honorowego obywatela Gdańska, Gdyni, Łodzi, Opola[218], Radomia, Suwałk, Warszawyi Wrocławia. W 2009 roku został patronem gimnazjum w Rudnikach. Redakcja „Gazety Wyborczej” w uznaniu zasług Andrzeja Wajdy wyróżniła go tytułem Człowieka Roku 2008. W 2008 roku rada Polskiej Fundacji Katyńskiej nadała mu Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, jednak Andrzej Wajda nie przyjął tego odznaczenia.

W dniu Narodowego Święta Odrodzenia Polski w 1974 roku otrzymał nagrodę państwową I stopnia, a w 1976 roku dyplom ministra spraw zagranicznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Źródło: Wikipedia

Opracowanie: Monika Pawlonka

10/10/2016