Opinia HFPC o ustawie antyterrorystycznej

HFPC zaopiniowała projekt ustawy o działaniach antyterrorystycznych. HFPC krytycznie odniosła się do szeregu postulowanych zmian.

Mimo obietnic ze strony rządu dotyczących możliwości przeprowadzenia konsultacji społecznych na ten temat, projekt ustawy nie tylko nie był konsultowany, ale również przez kilka miesięcy pozostawał utajniony.

„Taki tryb procedowania jest nieadekwatny do powagi celu projektowanej ustawy, czyli próby zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Zagwarantowanie tak fundamentalnej wartości powinno wiązać się z przeprowadzeniem szerokiej dyskusji na temat kierunku zmiany obowiązującego  prawa” – twierdzi Barbara Grabowska-Moroz, autorka opinii.

HFPC negatywnie odnosi się do zawartej w projekcie ustawy definicji „zdarzenia o charakterze terrorystycznym”. W załączonym do ustawie rozporządzeniu katalog zdarzeń o charakterze terrorystycznym zbudowany został w oparciu m.in. o kryteria dyskryminujące i ukierunkowane na ekstremizm jedynie jednej grupy religijnej.

Wątpliwości budzą także rozwiązania wprowadzające możliwość objęcia cudzoziemców kontrolą operacyjną. Zgodnie z projektem, kontrola taka mogłaby być prowadzona przez 3 miesięcy jedynie w oparciu o zgodę Prokuratora Generalnego. Nie wymagana byłaby przy tym zgoda sądu.

Również propozycja blokowania stron internetowych pozostaje w sprzeczności ze standardami wypracowanymi w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącymi swobody wypowiedzi. W szczególności projekt nie zapewnia należytej ochrony przed arbitralnością działania władzy. Głównym problemem w tym zakresie jest brak efektywnej kontroli sądu nad działaniem służb oraz niemożność wniesienia zażalenia na ewentualną decyzję o blokowaniu przez podmioty inne niż Szef ABW oraz Prokurator Generalny.

Projekt ustawy zakłada szerokie ograniczenia prawa do prywatności poprzez przyznanie Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego dostępu do rejestrów i ewidencji prowadzonych przez inne służby, ZUS, KRUS, Komisję Nadzoru Finansowego, czy jednostki samorządu terytorialnego. ABW uzyska także m.in. dostęp do obrazu z systemów monitoringu wizyjnego umieszczonych w obiektach użyteczności publicznej, przy drogach publicznych oraz w innych miejscach publicznych.

Projekt przyznaje również służbom kompetencję do przeszukiwania w porze nocnej wszystkich pomieszczeń mieszkalnych położonych np. w danej dzielnicy. Wystarczy, aby istniały uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzewana znajduje się na danym obszarze. Krytycznie należy odnieść się także do rozwiązań wprowadzających możliwość zastosowania tymczasowego aresztowania na okres 14 dni w oparciu o przesłankę podejrzenia popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym. Co istotne, w tym wypadku nie będą miały zastosowania zwyczajne podstawy stosowania środków zapobiegawczych. Organy ścigania nie będą więc musiały wykazać, że osoba zatrzymana z dużym prawdopodobieństwem dopuściła się zarzucanych jej czynów.

„Niestety projekt pomija wypracowany dorobek orzeczniczy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Konstytucyjnego. Brak konsultacji społecznych, nadzwyczajnie szybki tryb postępowania, a także olbrzymi zakres ingerencji w prawa i wolności obywateli powoduje, że projekt wymaga szeregu zmian” – dodaje Barbara Grabowska-Moroz.

Opinia dostępna jest tutaj.

HFPC interweniuje w sprawach dotyczących stosowania przemocy przez policję

W ostatnich dniach HFPC podjęła interwencje dotyczące działań policji w Łodzi i we Wrocławiu. W Łodzi miała pobić zatrzymanego, z kolei we Wrocławiu, w wyniku użycia przez policjantów paralizatora, zatrzymany Igor S. zmarł.

HFPC wyraziła zaniepokojenie możliwością stosowania brutalnych praktyk przez funkcjonariuszy.

„Nadużywanie przemocy przez policję stanowi jeden z najpoważniejszych przejawów naruszenia praw człowieka. Użycie przez policjantów środków przymusu bezpośredniego zawsze musi być zgodne z zasadą proporcjonalności” – mówi Piotr Kubaszewski, prawnik HFPC.

HFPC wskazuje, że zatrzymanie przez funkcjonariuszy państwowych oznacza przejęcie przez nich odpowiedzialności za życie i zdrowie danej osoby, a jej śmierć generuje po stronie państwa obowiązek wszechstronnego wyjaśnienia całej sprawy.

Warto przypomnieć, że HFPC już na etapie projektowania ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej w 2013 r. wyrażała zaniepokojenie szerokim wachlarzem kategorii, w których dopuszcza się stosowanie paralizatorów. „W naszej ocenie katalog sytuacji, w których możliwe jest stosowanie takich przedmiotów, powinien zostać zawężony” – wskazuje dr Piotr Kładoczny, sekretarz zarządu HFPC (więcej informacji na ten temat dostępnych jest tutaj).

HFPC będzie monitorowała dalszy przebieg postępowań w tych sprawach.

Pismo do Prokuratora Okręgowego w Legnicy dostępne jest tutaj.

Pismo do Komendanta Wojewódzkiego Policji we Wrocławiu dostępne jest tutaj.

Pismo do Komendanta Wojewódzkiego Policji w Łodzi dostępne jest tutaj.

Omówienie orzeczenia ETPC przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego

Prezentujemy orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Mozer przeciwko Republice Mołdowa i Rosji. Omówienie zostało przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego, byłego sędziego w Europejskiej Komisji Praw Człowieka w Strasburgu.

Boris Mozer do 2010 r. mieszkał w Naddniestrzańskiej Republice Mołdawskiej, nieuznawanym tworze separatystycznym, który oddzielił się od Mołdowy we wrześniu 1990 r. W 2008 r. został aresztowany przez władze "MRT" i ostatecznie skazany na karę 6,5 roku więzienia. W skardze do Trybunału Mozer zarzucił m.in. że został bezprawnie aresztowany przez organy "MRT", a poza tym nie otrzymał w areszcie wymaganej pomocy medycznej. Twierdził, że Mołdowa i Rosja były odpowiedzialne za te naruszenia. Wyrok zapadł 23 lutego 2016 r.

Omówienie dostępne jest tutaj.

Azerski dziennikarz aresztowany na 3 lata ze względów politycznych: opinia do ETPC

Obrońcy praw człowieka i dziennikarze z Azerbejdżanu, którzy zostali poddani represjom i aresztowani w 2014 r. wnieśli skargi do ETPC, które czekają na rozpoznanie. Wśród skarżących jest Rauf Mirgadirov, dziennikarz podejmujący w swojej pracy konflikt w Górskim Karabachu.

R. Mirgadirov przebywał w Turcji, gdzie prowadził działalność dziennikarską. Jego akredytacja została bez uzasadnienia cofnięta przez władze tureckie, w wyniku czego został zmuszony do opuszczenia kraju. W drodze do Gruzji został aresztowany i deportowany do Azerbejdżanu, gdzie został oskarżony o zdradę stanu. W marcu 2016 r., po prawie 3 latach detencji został zwolniony z aresztu na mocy amnestii Prezydenta Azerbejdżanu Ilhama Aliyeva. W skardze do Strasburga dziennikarz podnosił naruszenie wolności słowa oraz polityczny charakter aresztu.

20 maja 2016 r. HFPC, Freedom Now oraz Human Rights House Foundation złożyły w Trybunale opinię przyjaciela sądu w której argumentują, że cofnięcie akredytacji dla dziennikarza przez władze tureckie odbyło się bez właściwego uzasadnienia, czym naruszyło standardy wolności słowa. Ponadto, w opinii wskazano, że dziennikarz został tymczasowo aresztowany ze względów politycznych. Jego detencja miała stanowić odwet za działalność dziennikarską, w szczególności opisywanie polityki władz Azerbejdżanu w stosunku do konfliktu o Górski Karabach.

Europejski Trybunał Praw Człowieka już dwukrotnie, w sprawie R. Jafarova i I. Mammadova, wskazał, że stosowanie aresztu przez Azerbejdżan wobec opozycjonistów, obrońców praw człowieka i dziennikarzy stoi w sprzeczności z prawem do wolności osobistej (art. 5 Konwencji) i jest motywowany politycznie.

Opinia przyjaciela sądu dostępna jest tutaj.

Komentarze ekspertów HFPC w mediach

Prezentujemy komentarze ekspertów HFPC do najważniejszych wydarzeń ubiegłego tygodnia dotyczących wszystkich obszarów naszego zaangażowania: wolności mediów, dyskryminacji, monitorowania procesu legislacyjnego, problemów uchodźców i migrantów, działalności na rzecz praw człowieka w państwach byłego bloku wschodniego czy też spraw precedensowych.

Marcin Wolny mówił o opinii projektu ustawy antyterrorystycznej przedstawionej przez HFPC. „W tej chwili projekt rozporządzenia, definiującego czym będzie zagrożenie o charakterze terrorystycznym jest na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji. W jej brzmieniu zdarzeniem o charakterze terrorystycznym jest m.in. kradzież lub utrata polskich dokumentów tożsamości czy utworzenie w naszym kraju uczelni islamskiej […]. Charakterystyczne dla tej ustawy jest to, że jest pełna pojęć niejasnych, nieostrych i ja stawiam tezę, że to służby wypełnią ją treścią, zwłaszcza, że kontroli sądów jest tu bardzo niewiele” – powiedział Marcin Wolny. Audycja dostępna jest tutaj.

Dominika Bychawska-Siniarska, prawniczka HFPC, mówiła o muralu, który został stworzony dla uczczenia 40. urodzin Khadijy Ismailovej przez HFPC i Polską Zieloną Sieć. „Zachęcamy wszystkich do zrobienia sobie zdjęcia z muralem i z Khadiją w tle i umieszczenia go na portalach społecznościowych jak również wysłania tego zdjęcia do ambasady azerskiej w Warszawie pytając się o zdrowie Khadijy” – powiedziała Dominika Bychawska-Siniarska. Audycja dostępna jest tutaj. Artykuł w „Wysokich Obcasach” przedstawiający Khadiję Ismailovą dostępny jest tutaj. 

Adam Ploszka, prawnik HFPC, komentował na antenie Polskiego Radia stanowisko HFPC dotyczące wydawania gazet samorządowych i zgodności tej praktyki z konstytucją. „Główny problem prasy samorządowej jaki widzimy wynika z istoty funkcji, jaką powinna spełniać prasa. W naszej ocenie, która oparta jest na ustawach i konstytucji, rolą prasy i każdego medium jest kontrola władzy publicznej. Na rynku lokalnym wychodzą gazety prywatne mogące spełniać tę funkcję i gazety samorządowe niemogące sprawować takiej funkcji. Wójt lub burmistrz nie będzie pisał o swoich nieprawidłowościach” – stwierdził Adam Ploszka. Audycja dostępna jest tutaj. 

informacja: Helsińska Fundacja Praw Człowieka

opracowanie: Monika Pawlonka