Ustawa ograniczająca obrót ziemią rolną może naruszać Konstytucję HFPC złożyła do Senatu opinię w sprawie tzw. ustawy o obrocie ziemią rolną. W opinii HFPC projekt ustawy zawiera wiele przepisów wzbudzających wątpliwości co do zgodności z Konstytucją. Projekt będzie rozpatrywany na kolejnym posiedzeniu Senatu 13 i 14 kwietnia.
Deklarowane cele ustawy, czyli wzmocnienie gospodarstw rodzinnych oraz ochrona przed spekulacyjnym obrotem ziemią rolną, zasadniczo nie wywołują kontrowersji pod kątem zgodności z Konstytucją. Niestety tego samego nie można powiedzieć o środkach realizacji tych celów, które w wielu przypadkach są arbitralne i nieproporcjonalne.
Wątpliwości konstytucyjne wzbudza wprowadzenie zbyt sztywnych regulacji odnoszących się do nabywania nieruchomości rolnych od podmiotów prywatnych. Co do zasady takie nieruchomości będzie mógł nabyć jedynie rolnik indywidualny. Jednak w świetle projektu ustawy takim rolnikiem nie jest osoba, która wprawdzie posiada odpowiednie kwalifikacje i uprawia osobiście ziemię, ale nie mieszka w gminie, w której znajduje się jej gospodarstwo, lecz np. w gminie sąsiedniej. Ponadto ustawa uniemożliwia nabycie ziemi rolnej osobom, które mają kwalifikacje rolnicze, a niekiedy nawet i doświadczenie w pracy rolnictwie, lecz ziemię dopiero planują nabyć.
Ustawa umożliwia swobodny obrót ziemią między osobami bliskimi, ale z zakresu tego pojęcia wyłączono osoby pozostające w związkach niesformalizowanych. „Pominięcie w definicji osób pozostających ze zbywcą ziemi we wspólnym pożyciu nie tylko prowadzi do niespójności terminologicznej polskiego prawa, ale jest też sprzeczne z zasadą uwzględniania dobra rodziny wynikającą z Konstytucji” – stwierdził Michał Kopczyński, prawnik HFPC. Istnieje też możliwość nabycia ziemi za zgodą Agencji Nieruchomości Rolnych, jednak zgoda ta uzależniona jest od spełnienia kontrowersyjnych i niedookreślonych warunków.
Wątpliwości konstytucyjne prawników HFPC wzbudza również m.in. obowiązek osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego w okresie 10 lat po jego nabyciu. Okres ten wydaje się za długi, a ponadto ustawa zbyt sztywno reguluje wyjątki od tego nakazu, ograniczając je w zasadzie wyłącznie do osób bliskich oraz wypadków losowych. „Nieproporcjonalne w świetle Konstytucji są również konsekwencje, jakie grożą za nieprzestrzeganie tej zasady, czyli możliwość złożenia przez Agencję wniosku o przymusowy wykup nieruchomości rolnej. Taka konstrukcja może być postrzegana jako swego rodzaju karne wywłaszczenie i to niezgodne z Konstytucją, bo jej przeprowadzenie nie jest niezbędne do realizacji konkretnego celu publicznego” – dodaje Marcin Szwed, prawnik HFPC.
Zdaniem HFPC analizowana ustawa w sposób niezasadny faworyzuje również kościoły i związki wyznaniowe, których nie dotyczą wspomniane wcześniej restrykcje. Taki przywilej nie jest uzasadniony zadaniami wypełnianymi przez związki wyznaniowe, jak również żadnymi innymi względami.
Opinia HFPC dostępna jest tutaj. Sąd nie wyraził zgody na wydanie uchodźcy do Turcji Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim rozpatrzył 6 kwietnia 2016 r. wniosek o ekstradycję do Turcji Erdala Gökoğlu, oskarżonego w Turcji o udział w grupie zbrojnej, który uzyskał w Belgii status uchodźcy. W ustnych motywach uzasadnienia sąd powołał się na fakt podnoszony w opinii przyjaciela sądu HFPC, że Erdal Gökoğlu posiada status uchodźcy w Belgii, a to stanowi przeszkodę dla ekstradycji. Sąd wziął pod uwagę zarówno opinię HFPC, jak również powołał się na przytoczony w niej wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Kavaklioğlu i inni przeciwko Turcji. W tej sprawie jednym ze skarżących był Erdal Gökoğlu, a Trybunał stwierdził, że władze tureckie naruszyły jego prawo do życia gwarantowane art. 2 EKPC.
Sąd Okręgowy wskazał również na ryzyko naruszenia praw człowieka cudzoziemca w przypadku wydania go do Turcji. W tym zakresie wziął pod uwagę zeznania przedstawiciela HFPC dotyczące m.in. naruszania przez Turcję prawa do rzetelnego procesu, stosowania tortur wobec osób pozbawionych wolności oraz złych warunków w więzieniach.
„Postanowienie sądu w sprawie Erdala Gökoğlu to bardzo dobry sygnał na przyszłość. Mam nadzieję, że ukształtuje się trwałe orzecznictwo polskich sądów, wedle którego samo nadanie statusu uchodźcy w oparciu o Konwencję Genewską stanowić będzie powód do odmowy ekstradycji uchodźcy” – powiedział Jacek Białas, prawnik HFPC, który występował w sprawie.
Opinia przyjaciela sądu HFPC dostępna jest tutaj. Omówienie orzeczenia ETPC przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego Prezentujemy orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Armani Da Silva przeciwko Wielkiej Brytanii. Omówienie zostało przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego, byłego sędziego w Europejskiej Komisji Praw Człowieka w Strasburgu. Skarżąca była kuzynką Jeana Charlesa de Menezes, który został zastrzelony na stacji londyńskiego metra po pomyłkowym zidentyfikowaniu go jako zamachowca samobójcę. Choć niezależna komisja stwierdziła, że de Menezes został zabity na skutek błędu, to postanowiono jednak nie oskarżać żadnej osoby. Rodzina zawarła w 2009 r. poufną ugodę z rządem. W skardze do Trybunału pani Armani Da Silva zarzuciła, że nikt indywidualnie nie był ścigany za śmierć jej kuzyna, co naruszyło art. 2 EKPC. Wyrok zapadł 30 marca 2016 r.Omówienie dostępne jest tutaj. Odszkodowanie za pozbawienie wolności przez pomyłkę sądu Sąd Apelacyjny w Katowicach utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji przyznający 80 tys. złotych zadośćuczynienia dla mężczyzny, który trafił do więzienia przez pomyłkę sądu i kuratora. Sąd uznał, że w okresie warunkowego zawieszenia kary mężczyzna został skazany za kolejne przestępstwo, choć w rzeczywistości dokonała go osoba o tym samym nazwisku, ale innym imieniu.
W 2012 r. Sąd Rejonowy, w ślad za wnioskiem kuratora, zarządził wykonanie warunkowo zawieszonej kary 6 miesięcy pozbawienia wolności. Mężczyzna przebywał w zakładach karnych łącznie przez 134 dni. Podczas odbywania kary bezskutecznie próbował uzyskać informacje na temat przyczyn pozbawienia wolności. Dopiero po opuszczeniu zakładu karnego okazało się, że zarządzenie wykonania kary nastąpiło na podstawie wyroku skazującego dotyczącego innej osoby, która jedynie nosiła takie samo nazwisko.
W maju 2013 r. mężczyzna wniósł pozew, w którym domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa na jego rzecz 300 000 zł zadośćuczynienia za doznane krzywdy. Wskazał, że pobyt w więzieniu wpłynął na pogorszenie jego stanu zdrowia, był szykanowany przez współwięźniów i miał trudności w powrocie do życia na wolności.
W toku całego postępowania Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa argumentowała, że roszczenie mężczyzny powinno zostać oddalone w całości. Jej zdaniem nie było podstaw dla zasądzenia zadośćuczynienia. Prokuratoria Generalna wykazywała, że pozbawienie wolności nie doprowadziło do pogorszenia sytuacji życiowej mężczyzny, ponieważ był on bezrobotny i bezdomny. Skarb Państwa odrzucił także propozycję ugody. „To dla nas niezwykle ważna sprawa, gdyż dotyczy podstawowej wartości, jaką jest wolność osobista. Prawo do żądania zadośćuczynienia za błąd wymiaru sprawiedliwości nie może być uzależnione od statusu materialnego i społecznego” – mówi Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC.
Sądy uznały jednak, że powództwo było zasadne i zasądziły 80 tys. zł zadośćuczynienia dla mężczyzny. „W mowie przed sądem II instancji podkreśliłem, że zarówno Konstytucja jak i Europejska Konwencja Praw Człowieka nakładają na państwo obowiązek wypłacenia rekompensaty osobie bezprawnie pozbawionej wolności. Prawo do odszkodowania powinno być realne, a jego dochodzenie nie może wiązać się z nadmiernymi trudnościami” – wskazał Marcin Szwed reprezentujący HFPC na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym. HFPC była zaangażowana w sprawę od 2013 r. Komentarze ekspertów HFPC w mediach Prezentujemy komentarze ekspertów HFPC do najważniejszych wydarzeń ubiegłego tygodnia dotyczących wszystkich obszarów naszego zaangażowania: wolności mediów, dyskryminacji, monitorowania procesu legislacyjnego, problemów uchodźców i migrantów, działalności na rzecz praw człowieka w państwach byłego bloku wschodniego czy też spraw precedensowych.
Dr Piotr Kładoczny mówił na antenie RMF Classic o konsekwencjach kryzysu konstytucyjnego dla codziennego życia obywateli. „Istnieje pewne prawdopodobieństwo graniczące z pewnością, że nie po to się nie publikuje wyroków, żeby potem je szanować. […] Będziemy mieli problem, że obywatel będzie wiedział, że dane jego prawo jest naruszane, ponieważ jest to niezgodne z Konstytucją, bo tak orzekł TK , a nikt nic nie będzie chciał z tym zrobić” – stwierdził Piotr Kładoczny. Audycja dostępna jest tutaj.
Marcin Szwed, prawnik HFPC, komentował list, jaki przesłał Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro do Trybunału Konstytucyjnego. Odpowiadając na pytania dotyczące trwającego kryzysu konstytucyjnego, Marcin Szwed powiedział: „Argumenty rządu odeszły już od argumentacji prawniczej i widzę tu wyraźnie argumenty polityczne. [...] Jednak aspekt prawny w dalszym ciągu istnieje - mamy do czynienia z odmową publikacji wyroku, co jest w oczywisty sposób niezgodne z prawem, więc nawet jeśli mamy jakieś argumenty polityczne, to polityka nie powinna stać ponad prawem”. Audycja dostępna jest tutaj.
Dr Dorota Pudzianowska odpowiadała na pytania dotyczące zaskarżenia przez Rzecznika Praw Obywatelskich ustawy o równym traktowaniu do Trybunału Konstytucyjnego. „Trwały dyskusje o wadach tego tekstu podczas komisji sejmowych, były eksperckie opinie dotyczące wadliwości niektórych zapisów. Po prostu nie było woli politycznej, żeby przyjąć ustawę równościową z prawdziwego zdarzenia, chodziło tylko o wdrożenie dyrektyw unijnych” – powiedziała na antenie TOK FM Dorota Pudzianowska, prawniczka HFPC. Audycja dostępna jest tutaj.
Jacek Białas, prawnik HFPC występujący jako świadek na rozprawie ekstradycyjnej Erdala Gökoğlu w wypowiedzi dla TVP tłumaczył, jakie konsekwencje mogłyby spotkać uchodźcę po ekstradycji. „Zachodziła obawa, że w przypadku wydania go do Turcji doszłoby do naruszenia jego praw człowieka. W razie ewentualnego pozbawienia wolności mógłby zostać osadzony w warunkach, które naruszają zakaz tortur i nieludzkiego traktowania” – powiedział Jacek Białas. Materiał dostępny jest tutaj. informacja: Helsińska Fundacja Praw Człowieka
opracowanie: Monika Pawlonka
12/04/2016
|