Podsumowanie tygodnia 7 - 14 marca 2016 Nowy rozdział w kryzysie konstytucyjnym w Polsce 8 i 9 marca Trybunał Konstytucyjny rozpatrzył skargi Rzecznika Praw Obywatelskich, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Krajowej Rady Sądownictwa i dwóch grup posłów dotyczących nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z grudnia 2015 r. Kontrowersyjna ustawa, która wprowadzała przepisy zmierzające do zablokowania TK, została w całości uznana za niekonstytucyjną. Mimo że wyroki Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne i stanowią obowiązujące prawo, przedstawiciele rządu już zapowiedzieli, że nie opublikują tego wyroku w Dzienniku Ustaw. „Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego i zapowiedziach przedstawicieli rządu możemy stwierdzić, że trwający od kilku miesięcy w Polsce kryzys konstytucyjny się eskaluje” – mówi Danuta Przywara, prezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. 9 marca Trybunał wydał wyrok w składzie 12 sędziów. Trybunał uznał, że nie może działać ani orzekać na podstawie przepisów budzących istotne wątpliwości pod względem zgodności z Konstytucją. Zdaniem Trybunału stanowiłoby to zagrożenie dla orzekania w sprawach zawisłych przed Trybunałem. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że nowelizacja ustawy o Trybunale jest w całości niezgodna z Konstytucją. Przede wszystkim za niezgodne z Konstytucją uznano tryb uchwalenia ustawy. Uznano, że tryb ten był na tyle pospieszny, że uniemożliwiał faktycznie rozpoznanie projektu ustawy, mimo iż wielokrotnie zwracano uwagę na możliwą jego niezgodność z Konstytucją. Za niezgodną z Konstytucją uznano również normę przewidującą, że ustawa weszła w życie z dniem jej opublikowania. Ponadto Trybunał uznał, że zasada orzekania TK w większości spraw w pełnym składzie prowadzi do spowolnienia postępowania. Również rozpoznawanie spraw według kolejności ich wpływu narusza Konstytucję. To samo dotyczy przepisu, który przewidywał, że rozprawa nie może odbyć się wcześniej niż po 3 lub 6 miesiącach od momentu zawiadomienia stron o rozprawie. Konstytucję naruszają również przepisy przejściowe, które nakazywały stosowanie nowych przepisów do spraw „w toku” – zawisłych przed Trybunałem przed jej wejściem w życie. Za naruszające zasadę odrębności sądów uznano zmiany, które m.in. umożliwiały wszczynanie postępowania dyscyplinarnego na wniosek Ministra Sprawiedliwości lub które przyznały Sejmowi kompetencję do złożenia sędziego z urzędu na wniosek Zgromadzenia Ogólnego. Również w zeszłym tygodniu opinię w sprawie nowelizacji ustawy o TK wydała Komisja Wenecka. Komisja Wenecka odniosła się krytycznie do wszystkich wprowadzonych przez nowelizację rozwiązań. Zdaniem Komisji doprowadzą one do spowolnienia albo zablokowania prac Trybunału Konstytucyjnego, co z kolei jest niedopuszczalne w świetle europejskich standardów. Zdaniem HFPC trwający w Polsce kryzys konstytucyjny stwarza poważne zagrożenie dla rządów prawa i zasady praworządności. Celem nieuznania wyroku Trybunału Konstytucyjnego jest doprowadzenie do podważenia jego pozycji ustrojowej, a to z kolei, według HFPC, może prowadzić do poważnego pęknięcia w systemie prawa. Sąd: Niewpuszczenie do busa niewidomej z psem asystującym było aktem dyskryminacji Przewoźnik, który odmówił osobie niewidomej poruszającej się z pomocą psa asystującego skorzystania ze swoich usług musi przeprosić oraz zapłacić 5 tys. złotych na cel społeczny. Na prośbę HFPC klientkę reprezentowali adw. Aleksander Woźnicki i adw. Rafał Karbowniczek z Kancelarii Wolf Theiss P. Daszkowski sp. k. Przypomnijmy, że w 2014 r. klientka, wracając z Lublina do Warszawy, chciała skorzystać z usług prywatnego przewoźnika. Kierowca zakazał wstępu klientce do busa i stwierdził, że wewnętrzny regulamin firmy zabrania przewozu zwierząt. „Wyrok jest jasnym sygnałem, że niedopuszczalne jest łamanie ustawowo zagwarantowanego prawa wstępu do obiektów użyteczności publicznej, w tym środków transportu osobom korzystającym z pomocy psów asystujących” – podkreśliła dr Dorota Pudzianowska, prawniczka HFPC. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga orzekł, że zachowanie przewoźnika naruszyło dobra osobiste Justyny Kucińskiej. „Uzasadniając wyrok, sąd zaznaczył, że w z całą pewnością doszło do naruszenia praw klientki, która niezależnie od niepełnosprawności powinna móc korzystać w pełni z życia publicznego” – powiedziała dr Dorota Pudzianowska. „Sąd podkreślił, że możliwość poruszania się z psem asystującym jest środkiem łagodzącym skutki niepełnosprawności, a zachowanie kierowcy busa było rażącym aktem dyskryminacji” – dodała dr Dorota Pudzianowska. Wyrok jest nieprawomocny. Omówienie orzeczenia ETPC przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego Prezentujemy orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Görmüş i inni przeciwko Turcji. Omówienie zostało przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego, byłego sędziego w Europejskiej Komisji Praw Człowieka w Strasburgu. W kwietniu 2007 r. turecki tygodnik "Nokta" opublikował artykuł oparty na dokumentach uznanych za tajne przez Szefa Sztabu Sił Zbrojnych. W rezultacie doszło do przeszukania wszystkich pomieszczeń i komputerów tygodnika. W skardze do Trybunału skarżący zarzucili, że środki podjęte przez władze miały doprowadzić do identyfikacji ich źródeł informacji z naruszeniem w ten sposób prawa do wolności wypowiedzi (art. 10). Wyrok zapadł 19 stycznia 2016 r. Start Obywatelskiego Obserwatorium Demokracji Rusza Obywatelskie Obserwatorium Demokracji – wspólna inicjatywa grupy organizacji pozarządowych działających na rzecz poszanowania i ochrony praw człowieka, przejrzystości i odpowiedzialności władz publicznych oraz lepszej jakości stanowionego prawa. W gronie inicjatorów Obserwatorium Demokracji znajdują się: Centrum Cyfrowe Projekt: Polska, Fundacja Panoptykon, Fundacja im. Stefana Batorego, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, INPRIS – Instytut Prawa i Społeczeństwa, Instytut Spraw Publicznych, Sieć Obywatelska Watchdog Polska, Stowarzyszenie Amnesty International, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej. Obywatelskie Obserwatorium Demokracji dokumentuje reakcje organizacji społecznych, instytucji i środowisk prawniczych i akademickich, grup zawodowych i obywateli na zmiany aktów prawnych dotyczących praw i wolności obywatelskich, demokratycznego ładu prawnego i ustroju państwa. Na stronie Obserwatorium gromadzone są opinie, ekspertyzy i stanowiska organizacji pozarządowych i instytucji obywatelskich odnoszące się do tych aktów prawnych, które dotyczą praw i wolności obywatelskich, demokratycznego ładu prawnego i ustroju państwa oraz usytuowania instytucji publicznych i obywatelskich w systemie prawa. Inicjatywa ma charakter otwarty. Wszyscy zainteresowani procesem stanowienia prawa i monitorujący zmiany legislacyjne w interesujących ich obszarach zaproszeni są do przesyłania przygotowanych przez siebie opinii, a także uzupełniania repozytorium o opinie i dokumenty innych organizacji obywatelskich, które nie zostały wymienione na stronie Obserwatorium. Komentarze ekspertów HFPC w mediach Prezentujemy komentarze ekspertów HFPC do najważniejszych wydarzeń ubiegłego tygodnia dotyczących wszystkich obszarów naszego zaangażowania: wolności mediów, dyskryminacji, monitorowania procesu legislacyjnego, problemów uchodźców i migrantów, działalności na rzecz praw człowieka w państwach byłego bloku wschodniego czy też spraw precedensowych. Danuta Przywara, prezes HFPC, mówiła w Polskim Radiu 24 o wspólnym projekcie 9 organizacji pozarządowych – Obywatelskim Obserwatorium Demokracji. „W wielu przyjętych nowelizacjach ustaw dostrzegamy zapisy mogące naruszać prawa i wolności człowieka. Nowele mogą zaszkodzić także przejrzystości działania władz publicznych. Stworzyliśmy miejsce, gdzie znajdą się wszystkie zmiany prawne” – wyjaśniała Danuta Przywara. Dr Piotr Kładoczny na antenie Polsat News 2 komentował zmiany, jakie zostały wprowadzone reformą prawa o prokuraturze i jednocześnie zmianę procedury karnej. „Zmiany w ustawie kodeks postępowania karnego pozwalają, by stosowane były »owoce zatrutego drzewa«. Biorąc pod uwagę silniejsze podporządkowanie prokuratorów Prokuratorowi Generalnemu, który jest jednocześnie politykiem i dostanie szerszy arsenał środków, by wpływać na prokuratorów, to jestem nieufny wobec zmian” – powiedział dr Piotr Kładoczny. Barbara Grabowska-Moroz relacjonowała z Trybunału Konstytucyjnego, jak przebiegała rozprawa w sprawie zmiany ustawy o TK i mówiła o braku zajęcia stanowiska Prokuratora Generalnego wobec nowelizacji przepisów. „Prokurator Generalny był w stanie przygotować swoje stanowisko, ale po prostu nie chciał go przygotować, argumentując, że ta rozprawa w ogóle nie powinna mieć miejsca, że jest nielegalna, ponieważ zgodnie z ustawą z grudnia nie powinna się odbyć w takim składzie i takim terminie” – tłumaczyła prawniczka HFPC.
informacja: Helsińska Fundacja Praw Człowieka
opracowanie: Iwona Pańko
15/03/2016
|