MSZ: nie skierujemy nowelizacji ustawy o mediach publicznych do Komisji Weneckiej 

Nie widzimy konieczności absorbowania uwagi Komisji ustawą medialną” – poinformował w liście do HFPC wiceminister spraw zagranicznych. W styczniu tego roku HFPC zaapelowała do MSZ o rozważenie skierowania ustawy do zaopiniowania przez Komisję Wenecką.

W swoim stanowisku HFPC podkreśliła, że poddanie ustawy ocenie przez Komisję Wenecką będzie istotne, ponieważ nowelizacja budzi wątpliwości co do zgodności z międzynarodowymi standardami niezależności i pluralizmu organów zarządzających w mediach publicznych. Ponadto wprowadzona ustawa ma charakter przejściowy i stanowi dopiero pierwszy etap reformy polskich mediów publicznych, która ma zmierzać do ustanowienia systemu mediów narodowych.

„Zdaniem HFPC wprowadzone ustawą zmiany mogą prowadzić do znacznego pogłębienia upolitycznienia mediów publicznych” – czytamy w liście HFPC. Przedstawione uwagi dotyczyły w szczególności zasad obsadzania kierowniczych stanowisk w mediach publicznych poprzez powierzenie tego zadania Ministrowi Skarbu i likwidacji kadencyjności władz, ochrony pluralizmu w mediach publicznych jako zadania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz braku okresu vacatio legis i wejścia ustawy w życie z dniem ogłoszenia.

W odpowiedzi na apel HFPC podsekretarz stanu w MSZ Aleksander Stępkowski napisał, że „w świetle planowanych w ustawie o mediach narodowych zmian zastrzeżenia Fundacji odnośnie do zagrożenia pluralizmu w mediach publicznych tracą rację bytu”. Jako uzasadnienie decyzji podano, że zarówno przepisy o zmianach w zasadach obsady kierownictwa mediów publicznych, jak i ochrony pluralizmu mediów publicznych przez KRRiT mają charakter przejściowy i tracą moc 30 czerwca 2016 r.

„Informacje o planowanych zmianach w systemie mediów publicznych były rozpowszechniane na długo przed skierowaniem projektu ustawy do prac parlamentarnych. Nie można więc uznać, że adresaci ustawy, jakimi są instytucje publiczne, nie mieli czasu na dostosowanie się do niej” – czytamy w liście.

W piśmie podkreślono też, że wprowadzenie nowych przepisów i powołanie w przyszłości Rady Mediów Narodowych jako organu wyboru władz mediów publicznych nie wpłynie na ograniczenie uprawnień kontrolnych KRRiT i na konstytucyjne uprawnienia tego organu do ochrony interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Wiceminister Spraw Zagranicznych poinformował również, że ostatni Nadzwyczajny Zjazd Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich domagał się radykalnych zmian w funkcjonowaniu mediów publicznych, a „intensywność krytyki formułowanej przez tę organizację dziennikarzy w znacznej mierze uzasadnia konieczność szybkiego działania”.
 

Początek i koniec procesu w sprawie Ewy Wanat przeciwko RDC

Redaktor Naczelna Radia Dla Ciebie (RDC) została zwolniona z radia w związku z wpisem z sierpnia 2015 r. dokonanym przez nią na jej profilu na Facebooku. Wpis dotyczył obowiązku szkolnego sześciolatków oraz dzieci państwa Elbanowskich, inicjatorów akcji „Ratuj maluchy”. 

Zarząd RDC uznał, że dziennikarka złamała postanowienia Uchwały Zarządu Polskiego Radia, zgodnie z którymi „pracownik nie powinien zamieszczać w internecie treści, które mogłyby podważyć jego wiarygodność, wiarygodność jego kolegów lub Polskiego Radia RDC”. W zwolnieniu wskazano ponadto, że powodem rozwiązania umowy o pracę jest podejmowanie działań służbowych przez Ewę Wanat w czasie przebywania na zwolnieniu lekarskim. Zwolnienie miało skutek natychmiastowy i zawierało adnotację o winie dziennikarki.

Była Redaktor Naczelna wniosła powództwo do sądu pracy, kwestionując podstawy wypowiedzenia umowy. HFPC przystąpiła do postępowania jako organizacja społeczna, wskazując na nieproporcjonalną reakcję ze strony radiostacji, która zwolniła Ewę Wanat bez wcześniejszego ostrzeżenia czy nagany. Ponieważ powodem zwolnienia dziennikarki był jej wpis na portalu społecznościowym, pracodawca dopuścił się ingerencji w swobodę wypowiedzi redaktor naczelnej.

2 lutego 2016 r. Sąd Rejonowy Warszawa- Śródmieście rozstrzygnął sprawę. Ewa Wanat argumentowała, że realną przyczyną zwolnienia nie był wpis na Facebooku. Podkreśliła też, że nikt z radia nie kontaktował się z nią w związku z licznymi wpisami na jej profilu. Dziennikarka, przebywając na zwolnieniu lekarskim, komentowała sprawy budzące zainteresowanie społeczne na swoim profilu przez kilka miesięcy poprzedzających zwolnienie.

Prezes Zarządu RDC Jolanta Kaczmarek wskazała, że wpis redaktor naczelnej przypisywany był radiu, co godziło w jego dobre imię i wizerunek. Stwierdziła też, że po publikacji wpisu wpłynęło do redakcji radia wiele skarg. Uznała również, że wpis miał bardzo negatywne konsekwencje dla osób wymienionych w nim z nazwiska, a ich dobra osobiste zostały nim naruszone. Prezes Zarządu powołała się także na stanowcze opinie niektórych stowarzyszeń dziennikarskich w tej sprawie.

Po przesłuchaniu świadków i wysłuchaniu mów końcowych sąd zamknął przewód sądowy. Ogłoszenie wyroku nastąpi w Sądzie Rejonowym Warszawa-Śródmieście 18 lutego 2016 r. o godz. 15.30 w sali P 24.

W rozprawie z ramienia HFPC brała udział Dominika Bychawska-Siniarska, dyrektorka Obserwatorium wolności mediów w Polsce.

Omówienie orzeczenia ETPC przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego

Prezentujemy orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Özel i inni przeciwko Turcji. Omówienie zostało przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego, byłego sędziego w Europejskiej Komisji Praw Człowieka w Strasburgu.

Sprawa dotyczyła śmierci bliskich skarżących, którzy zginęli pod gruzami domów mieszkalnych, które zawaliły się w Çınarcık podczas trzęsienia ziemi 17 sierpnia 1999 r. Za tragedię odpowiedzialna miała być spółka V.G. Arsa Ofisi z powodu zastosowania przy budowie niewłaściwych materiałów oraz urzędnicy. W skardze do Trybunału skarżący zarzucili, że doszło do zamachu na prawo do życia ich bliskich, postępowanie w sprawie było nierzetelne, przewlekłe a skarżącym nie zapewniono skutecznych środków odwoławczych i naruszono prawo własności. Wyrok zapadł 17 listopada 2015 r.

Interwencja HFPC w sprawie posiadania przez osadzonego komputera w celach edukacyjnych

Do HFPC zgłosił się z prośbą o interwencję R.A., osadzony w zakładzie karnym, który ubiegał się o zgodę na posiadanie w celi komputera w celach edukacyjnych. Zgody odmówiono, powołując się na ogólną przesłankę utrzymania bezpieczeństwa jednostki penitencjarnej.

HFPC zwróciła się do dyrektora zakładu z prośbą o udzielenie informacji na temat negatywnych skutków posiadania komputera w celi dla bezpieczeństwa, dyscypliny i porządku w jednostce. W piśmie powołano się między innymi na fakt, że R.A. po zakończeniu odbywania kary chciałby podjąć działalność gospodarczą świadczącą usługi z zakresu transportu i spedycji. Do prowadzenia takiego przedsiębiorstwa niezbędna będzie mu wiedza specjalistyczna, którą chciałby zdobywać podczas pobytu w więzieniu.
 
Zgodnie z przepisami k.k.w. dyrektor zakładu karnego może zezwolić skazanemu mieć w celi komputer lub sprzęt audiowizualny, jeżeli posiadanie tych przedmiotów nie narusza zasad porządku i bezpieczeństwa obowiązujących w zakładzie karnym. Dyrektor zakładu stwierdził, że posiadanie komputera w celi (mimo pozbawienia go wszelkich rozwiązań technicznych służących do nawiązywania łączności) będzie zagrożeniem dla bezpieczeństwa ochronnego jednostki. 

HFPC zwróciła także uwagę na to, że prawo do nauki, które chciałby realizować R.A. jest uznane za podstawowe prawo jednostki zarówno w przepisach konstytucyjnych, jak i Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i powinno być respektowane w każdych warunkach – także w przypadku izolacji więziennej.

Na powyższe pismo R.A. otrzymał odpowiedź, w której dyrektor zakładu podkreślił, że wyrażenie zgody na posiadanie sprzętu komputerowego w celi ma charakter fakultatywny, a wewnętrzny regulamin obowiązywania jednostki jest zgodny z przepisami rangi ustawowej. Odmowa opierała się na tym, że jednostka ma charakter zamknięty i przebywają w niej także osoby tymczasowo aresztowane. W związku z tym posiadanie komputera w celi oznaczałoby potrzebę szczególnej jego kontroli.

 Komentarze ekspertów HFPC w mediach

Począwszy od tego wydania newslettera tworzymy nową rubrykę zawierającą komentarze ekspertów HFPC do najważniejszych wydarzeń ubiegłego tygodnia dotyczących naszej działalności. Opinie dotyczą wszystkich obszarów naszego zaangażowania: wolności mediów, dyskryminacji, monitorowania procesu legislacyjnego, problemów uchodźców i migrantów, działalności na rzecz praw człowieka w państwach byłego bloku wschodniego czy  też spraw precedensowych.

Dorota Głowacka w programie „Nie wierzę politykom” w TVP Info komentowała wprowadzone zmiany w ustawie o policji i innych przepisach dopuszczające szerszą możliwość inwigilacji obywateli. „Bardzo często środki inwigilacji wprowadza się bez przedstawienia dokładnego uzasadnienia dla konieczności ich stosowania i bez odpowiednich gwarancji, które dadzą obywatelowi możliwość zweryfikowania, czy korzysta się z tych środków zgodnie z prawem” – powiedziała. Cały program jest do obejrzenia tutaj.
 
Bogna Chmielewska w audycji „Połączenie” w radiu TOK FM opowiadała o wynikach raportów dotyczących przestrzegania praw człowieka we Wschodniej Ukrainie opublikowanych i zaprezentowanych 28 stycznia 2016 r. Tematem rozmowy były naruszenia praw człowieka poprzez nielegalne pozbawienie wolności w Donbasie i sytuacja ludności cywilnej w obwodach Ługańskim i Donieckim, położonych w strefie rozgraniczenia.

Dorota Pudzianowska komentowała sprawę zatrzymania obywatela Syrii przez firmę ochroniarską Fenix ze Zgorzelca dla „Gazety Wyborczej”: „Samo podejrzenie, że dana osoba przebywa w Polsce nielegalnie, nie daje podstawy pracownikom firmy ochroniarskiej do zatrzymywania osób. […] HFPC rozważa wystąpienie w tej sprawie do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, które nadzoruje firmy ochroniarskie”.

informacja: Helsińska Fundacja Praw Człowieka

opracowanie: Iwona Pańko