Podsumowanie tygodnia 7 - 14 grudnia 2015

Zakończenie 15. Festiwalu WATCH DOCS. Prawa Człowieka w Filmie

„Behemot” oraz „Syryjska love story” ex aequo zwyciężyły w konkursie o nagrodę WATCH DOCS. Jury doceniło Seana McAllistera oraz Zhao Lianga uzasadniając werdykt tym, że obaj twórcy odważnie podejmują bardzo ważne i aktualne tematy w wyjątkowy i zaskakujący sposób.

W „Syryjskiej love story” Sean McAllister towarzyszy rodzinie przeżywającej wstrząsy, wojnę i wygnanie, pozwalając nam śledzić z bliska jej podróż przez miłość, strach, stratę i w końcu – wyobcowanie.

Zhao Liang w „Behemocie” zabiera nas do dantejskiego piekła chińskiej kopalni i towarzyszącego jej przemysłowego kompleksu. Poprzez niesamowite obrazy, subtelnie dopracowaną ścieżkę dźwiękową i mistrzowski montaż reżyser tworzy niezwykłe dzieło sztuki o ludzkiej godności i przetrwaniu w czasach chciwości i destrukcji.

Nagroda Publiczności została przyznana polskiemu dokumentowi „Mów mi Marianna” w reżyserii Karoliny Bielawskiej. Pozostałe miejsca w głosowaniu widzów zajęły filmy: „Nadejdą lepsze czasy”, „W krainie karteli”, „Mężczyzna, który naprawia kobiety” oraz „Jak zmienić świat”.

Laur przyznawany przez Zarząd Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka – Nagrodę im. Marka Nowickiego – otrzymał w tym roku Nick Broomfield, a jego filmy były pokazywane w retrospektywnej sekcji przekrojowo ukazującej twórczość reżysera.

W konkursie o nagrodę WATCH DOCS konkurowało 15 filmów, natomiast podczas całego Festiwalu przez 7 dni przedstawiono ponad 60 dokumentów podczas blisko 100 seansów.

Gdy w Warszawie 10 grudnia kończył się Festiwal, w Mińsku zaczynała się właśnie pierwsza edycja WATCH DOCS na Białorusi. Dzięki zaangażowaniu białoruskiej organizacji pozarządowej Zvyano do 13 grudnia widzowie w Mińsku mogli oglądać 17 filmów z ubiegłorocznej edycji WATCH DOCS i spotkać się z gośćmi Festiwalu. WATCH DOCS w Mińsku to inicjatywa oddolna i oparta całkowicie na wolontariacie. 

Wkrótce rusza także Festiwal Objazdowy, który przez cały rok odwiedzi wiele polskich miast.

Dziękujemy wszystkim za to, że byliście z nami i już teraz zapraszamy na 16. MFF WATCH DOCS!

Wystąpienie do RPO ws. tajemnicy adwokackiej

HFPC zwróciła się do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o rozważenie możliwości wniesienia do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności z Konstytucją RP przepisów pozwalających na zwolnienie adwokatów i radców prawnych z tajemnicy zawodowej.

Zdaniem HFPC istnieje konieczność zbadania zgodności przepisów regulujących ochronę tajemnicy adwokackiej z Konstytucją. W opinii HFPC, szczególny nacisk w tej mierze powinien być położony na kwestię zgodności ograniczeń przyjętych w kodeksie postępowania karnego z konstytucyjną zasadą proporcjonalności.

To trzecie działanie HFPC w ostatnich tygodniach dotyczące problematyki tajemnicy radcowskiej oraz adwokackiej. Pod koniec października HFPC wydała oświadczenie, w którym wyraziła zaniepokojenie coraz częstszymi przypadkami zwalniania adwokatów i radców z obowiązku zachowania tajemnicy (więcej informacji dostępnych jest tutaj). Konsekwencją tego wystąpienia było przygotowanie opinii do Sądu Okręgowego w Warszawie, który rozpoznawał zażalenie na postanowienie o zwolnieniu z tajemnicy adwokackiej adw. Jacka Kondrackiego (więcej informacji dostępnych jest tutaj).

W wydanej opinii HFPC zwraca uwagę na co najmniej kilka wad obecnych rozwiązań pozwalających na zwolnienie adwokata lub radcy z tajemnicy zawodowej. Obecnie taka możliwość istnieje w przypadku spełnienia łącznie dwóch warunków; zwolnienie musi być konieczne dla dobra wymiaru sprawiedliwości oraz okoliczności, których dotyczy zwolnienie, nie można dowieść na podstawie innego dowodu.

W ocenie HFPC rozwiązania te naruszają prawo do prywatności jednostki. Pozwalają na zobowiązanie adwokata lub radcy prawnego do ujawnienia informacji, których dowiedział się w trakcie udzielania porady prawnej. „Nie tylko obniża to społeczne zaufanie obywateli do przedstawicieli zawodów zaufania publicznego, lecz również uderza w fundamenty państwa i sprawowanego przez niego wymiaru sprawiedliwości” – twierdzi Marcin Wolny, prawnik HFPC i autor wystąpienia. Dlatego też warto się zastanowić, czy do takiego ograniczenia prawa do prywatności powinno dochodzić w każdym możliwym przypadku, a nie tylko w sytuacjach dotyczących najpoważniejszych przestępstw.

Co więcej, obecne regulacje kodeksowe w niedostateczny sposób chronią prawo jednostki do obrony. Przepisy stanowią m.in., że nie wolno przesłuchiwać jako świadka adwokata lub radcy prawnego co do faktów, o których dowiedział się on udzielając porady prawnej osobie zatrzymanej. „W sposób oczywisty, przesłuchanie takiego adwokata lub radcy może prowadzić do naruszenia prawa do obrony, a także przełamania zakazu samooskarżania się” – dodaje Marcin Wolny.

Wystąpienie dostępne jest tutaj. 

Omówienie orzeczenia ETPC przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego

Prezentujemy orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Pentikäinen przeciwko Finlandii. Omówienie zostało przygotowane przez adw. Marka Antoniego Nowickiego, byłego sędziego w Europejskiej Komisji Praw Człowieka w Strasburgu.

Skarżący był dziennikarzem i w 2006 r. robił zdjęcia z demonstracji. Pentikäinen mimo poleceń policji aby się rozejść pozostał na demonstracji. Zatrzymano go i przetrzymywano w areszcie. W 2007 r. został skazany za niepodporządkowanie się poleceniom policji. Sąd nie wymierzył mu jednak żadnej kary. W skardze do Trybunału dziennikarz zarzucił, że naruszono jego prawo do wolności wypowiedzi. Izba 4 lutego 2014 r. orzekła, że nie nastąpiło naruszenie art. 10 Konwencji. Na wniosek skarżącego sprawę przyjęto do rozpatrzenia przez Wielką Izbę. 

Omówienie dostępne jest tutaj.

Komisja Wenecka na temat sytuacji w Polsce

„Komisja Wenecka z uwagą i zaniepokojeniem obserwuje wydarzenia, które mają miejsce w Polsce” – czytamy w odpowiedzi Komisji Weneckiej na wystąpienie 9 organizacji z Polski.

„Ciągle jeszcze mamy nadzieję i oczekujemy, że zaistniałe problemy mogą zostać rozwiązane na podstawie decyzji już podjętych lub które mają być podjęte przez Trybunał Konstytucyjny” – wskazał Gianni Buquicchio, przewodniczący Komisji Weneckiej .

Przewodniczący Komisji przypomniał również stanowisko Sekretarza Generalnego Rady Europy z 4 grudnia 2015 r. Sekretarz Generalny stwierdził wtedy, że „ostatnio w Polsce narodziło się wiele kontrowersji wokół wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Z zadowoleniem przyjąłem wczorajszy wyrok Trybunału Konstytucyjnego [z 3 grudnia 2015 r. – przyp. red.], który ma na celu wyjaśnienie prawne i konstytucyjne sytuacji”. Sekretarz Generalny przypomniał, że wyrok Trybunału powinien być w tej chwili w pełni wykonany, we wszystkich szczegółach.

W piśmie skierowanym do Komisji Weneckiej 9 organizacji przedstawiło  kształt i sposób wprowadzania kolejnych zmian dotyczących składu Trybunału Konstytucyjnego. Wskazano również szereg fundamentalnych zagadnień, z którymi związane są wprowadzane zmiany, m.in. czy Prezydent RP był upoważniony do tego, aby nie przyjąć ślubowania od sędziów wybranych w październiku 2015 r., których kadencja rozpoczęła się w listopadzie 2015 r. oraz czy Sejm może dokonać ponownego wyboru sędziów wbrew przepisom ustawy, jedynie w oparciu o Regulamin Sejmu, tj. akt prawa wewnętrznego (więcej informacji o tym wystąpieniu dostępnych jest tutaj).

Odpowiedź Komisji Weneckiej dostępna jest tutaj w języku angielskim. Tłumaczenie odpowiedzi dostępne jest tutaj.

Ponadto Komitet Monitorujący Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy podjął decyzję o skierowaniu zaproszenia do przewodniczącego Polskiej Delegacji do udziału w kolejnym posiedzeniu Komitetu w celu „wymiany poglądów na temat ostatnich wydarzeń dotyczących Trybunału Konstytucyjnego w Polsce". 

Komitet Monitorujący zajmuje się weryfikacją, czy państwa należące do Rady Europy realizują obowiązki wynikające z członkostwa w organizacji, m.in. ze Statutu Rady Europy oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Obecnie procedurze monitorującej poddanych jest dziewięć państw Rady Europy.

Kolejne posiedzenie Komitetu Monitorującego odbędzie się w dniach 25 - 29 stycznia 2016 r. w Strasburgu.

Wesprzyj publikację przewodnika „Wiem i powiem” dla dziennikarzy i sygnalistów

Helsińska Fundacja Praw Człowieka uruchomiła na portalu polakpotrafi.pl zbiórkę pieniędzy na wydanie przewodnika „Wiem i powiem” dla dziennikarzy i sygnalistów, czyli osób, które w interesie społecznym ujawniają nieprawidłowości w swoim otoczeniu, np. w miejscu pracy lub urzędzie.

„Przewodnik będzie wyjaśniał, na jakie gwarancje i standardy mogą powołać się osoby, które decydują się mówić głośno o nadużyciach, ponieważ chcą z nimi walczyć” – mówi Dorota Głowacka, prawniczka HFPC. „Informacje pochodzące od sygnalistów niejednokrotnie pozwalają na ujawnienie i w efekcie szybsze rozwiązanie narastających problemów, których skutki może odczuć każdy z nas jako pracownik, konsument, klient czy mieszkaniec” – dodaje Dorota Głowacka.

W rezolucji z 2010 r. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy uznało, że „ochrona sygnalistów stanowi narzędzie do usprawnienia mechanizmów kontrolnych i walki z niegospodarnością oraz korupcją zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym.”

Prawnicy HFPC przygotowują przewodnik dla sygnalistów. Ma on na celu uświadomienie tym osobom, jakie są ich prawa i obowiązki oraz co mogą zrobić, aby maksymlnie zabezpieczyć się przed ewentualnymi negatywnymi konsekwencjami swojego działania. Przewodnik będzie także skierowany do dziennikarzy, aby wiedzieli, w jaki sposób mogą efektywnie chronić samych siebie oraz swoje źródła informacji.

„Kwota, którą chcemy zebrać, czyli 15.000 złotych, pozwoli nam na przeprowadzenie prac merytorycznych nad przewodnikiem, skład i łamanie tekstu, jego redakcję, opracowanie graficzne i wydruk oraz dystrybucję 500 sztuk” – mówi Dorota Głowacka.

Wydany przewodnik zostanie rozesłany do m.in. dziennikarzy mediów ogólnopolskich i lokalnych oraz opublikowany na naszych stronach internetowych. Tak jak wszystkie publikacje HFPC, także i ten przewodnik będzie dostępny bezpłatnie.

Aby wesprzeć wydanie przewodnika „Wiem i powiem” należy wejść na polakpotrafi.pl. Za każde wsparcie powyżej 7 złotych przewidzieliśmy nagrody dla naszych darczyńców.

Będziemy wdzięczni za Waszą pomoc i zaangażowanie! Wesprzyj publikację przewodnika „Wiem i powiem” dla dziennikarzy i sygnalistów!

informacja: Helsińska Fundacja Praw Człowieka

opracowanie: Monika Pawlonka

15/12/2015