Panuje powszechna zgoda, że rynek energetyczny Unii Europejskiej potrzebuje reform, ale państwa różnie definiują priorytety - wynika z badań przeprowadzonych przez Instytut Spraw Publicznych we Francji, Niemczech, Polsce i Wielkiej Brytanii.

Badanie Instytutu Spraw Publicznych pokazuje, że problemy związane z energetyką budzą w Europie żywe zainteresowanie. Polscy respondenci przywiązują największą wagę do kwestii importu surowców energetycznych z zagranicy. Mają nadzieję, że realizowany obecnie przez Unię Europejską projekt unii energetycznej przyniesie rozwiązania, które wzmocnią państwa członkowskie w negocjacjach z dostawcami gazu, przede wszystkim z Rosją, a także usprawnią procedury na wypadek nagłych przerw w dostawach. Rozbudowa połączeń między sieciami gazociągów państw członkowskich Unii Europejskiej ma ułatwić transgraniczny przeszył gazu, a tym samym zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne i pobudzić konkurencję na rynku. Polski pomysł stworzenia mechanizmu wspólnych zakupów gazu dla całej UE nie uzyskał jednak aprobaty na zachodzie Europy. Propozycja ta jest postrzegana jako odejście od zasad wolnorynkowych. 

We Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii kwestią priorytetową jest funkcjonowanie wewnętrznego rynku energetycznego. Respondenci w tych państwach wzywali do pełnego wdrożenia Trzeciego Pakietu Energetycznego, zawierającego przepisy mające ułatwić handel energią. Zwracano również uwagę na konieczność większej koordynacji strategii energetycznych poszczególnych państw, aby działania podejmowane przez jedno państwo nie powodowały zaburzeń na rynkach energetycznych sąsiadów.

Proponowano ujednolicenie krajowych systemów subsydiowania produkcji energii ze źródeł odnawialnych, a także wspólne regulacje dotyczące wsparcia producentów energii konwencjonalnej, których zadaniem jest zapewnienie ciągłości dostaw energii w momencie gdy – z uwagi na warunki pogodowe – nie można jej produkować ze źródeł odnawialnych. Przedstawiciele środowisk gospodarczych wskazują, że wysokie ceny energii w Unii Europejskiej i wyśrubowane standardy środowiskowe sprawiają, że przemysł będzie w coraz większym stopniu przenosił się do innych regionów świata, co poważnie zagraża kondycji gospodarczej Unii. 

W Europie Zachodniej podkreślane jest ścisłe powiązanie polityki energetycznej i klimatycznej. Francja, Niemcy i Wielka Brytania wskazują na konieczność kontynuowania wysiłków w celu obniżania emisji dwutlenku węgla. W związku z tym, planują rozwój odnawialnych źródeł energii oraz – w przypadku Francji i Wielkiej Brytanii – energii jądrowej. Podkreślane jest także znaczenie gazu jako paliwa kopalnego generującego mniejsze niż węgiel emisje gazów cieplarnianych. Węgiel z kolei jest najczęściej określany jako surowiec, którego udział w miksach energetycznych musi maleć.

Polscy rozmówcy podkreślają wysokie koszty ambitnej polityki klimatycznej, szczególnie dla państw takich jak Polska – zależnych od węgla i nie posiadających dużego potencjału rozwoju odnawialnych źródeł energii. Zaznaczają, że zobowiązania klimatyczne przyjmowane przez Unię Europejską powinny być proporcjonalne do działań innych światowych mocarstw. 

Badanie polegało na przeprowadzeniu kilkudziesięciu wywiadów – po kilkanaście  każdym z czterech krajów z ekspertami, urzędnikami, dyplomatami i przedstawicielami biznesu zajmującymi się tematyką energii w okresie luty – kwiecień 2015.

Informacja: Instytut Spraw Publicznych

Opracowanie: Monika Pawlonka

08/07/2015